کلاژن مهم‌ترین پروتئین ساختاری پوست است که به آن خاصیت کشسانی، قوام و جوانی می‌بخشد. با افزایش سن یا در اثر برخی عوامل محیطی و سبک زندگی ناسالم، تولید طبیعی این ماده کاهش می‌یابد و پوست رفته‌رفته دچار افتادگی، خشکی و چین‌وچروک می‌شود.

در سال‌های اخیر، بسیاری از متخصصان پوست و زیبایی استفاده از مکمل خارجی کلاژن را یکی از روش‌های مؤثر برای جبران این کاهش می‌دانند. مکمل‌هایی که تحت عنوان کلاژن خارجی شناخته می‌شوند، معمولاً از منابع دریایی یا حیوانی تهیه شده و در قالب پودر یا قرص در بازار عرضه می‌گردند. این مکمل‌ها به‌ویژه در صورت انتخاب برندهای معتبر و مصرف منظم، می‌توانند روند پیری پوست را به‌طور محسوسی کند کنند. در این مقاله به بررسی دلایل اصلی کاهش کلاژن پوست و راهکارهای علمی و مکمل‌محور برای جلوگیری یا جبران آن می‌پردازیم.

کلاژن چیست و چرا برای پوست مهم است؟

کلاژن پروتئینی است که تقریباً ۳۰٪ از کل پروتئین‌های بدن و بیش از ۷۰٪ از ساختار پوست را تشکیل می‌دهد. این ماده موجب استحکام، رطوبت و خاصیت ارتجاعی پوست می‌شود و نقش کلیدی در حفظ ظاهر جوان و سالم آن ایفا می‌کند.
کلاژن انواع مختلفی دارد، اما نوع I و III بیشترین سهم را در ساختار پوست دارند. این پروتئین توسط سلول‌هایی به نام فیبروبلاست ساخته می‌شود و به مرور زمان و در اثر عوامل محیطی یا داخلی، میزان تولید آن کاهش می‌یابد.

مهم‌ترین دلایل کاهش کلاژن در پوست

1. افزایش سن
   از حدود ۲۵ سالگی به بعد، میزان تولید کلاژن در بدن به‌طور طبیعی سالانه ۱ تا ۲ درصد کاهش می‌یابد. این روند پس از یائسگی در زنان شدیدتر می‌شود.
2. نور خورشید و اشعه فرابنفش (UV)
   تابش مستقیم نور آفتاب به پوست باعث فعال شدن آنزیم‌هایی می‌شود که رشته‌های کلاژن را تجزیه می‌کنند. استفاده نکردن از ضدآفتاب روند پیری پوست را تسریع می‌کند.
3. رژیم غذایی نامناسب
   رژیم‌هایی که فاقد ویتامین C، آمینو اسید، پروتئین کافی یا آنتی‌اکسیدان هستند، موجب کاهش توانایی بدن در ساخت کلاژن می‌شوند.
4. مصرف دخانیات و الکل
   این مواد با ایجاد استرس اکسیداتیو، جریان خون‌رسانی به پوست را مختل کرده و تولید کلاژن را مهار می‌کنند.
5. استرس مزمن و خواب ناکافی
   سطوح بالای کورتیزول (هورمون استرس) عملکرد فیبروبلاست‌ها را کاهش می‌دهد. همچنین، خواب نامنظم ترمیم سلولی را مختل می‌کند.
6. آلودگی هوا و استفاده از لوازم آرایشی بی‌کیفیت
   آلودگی‌های محیطی و مواد شیمیایی مضر می‌توانند پوست را دچار التهاب مزمن کرده و باعث تحلیل کلاژن شوند.

نشانه‌های کاهش کلاژن در پوست

• افزایش چین‌وچروک، به‌ویژه در نواحی حساس مانند اطراف چشم و دهان
• کاهش خاصیت کشسانی و سفتی پوست
• افتادگی گونه‌ها، غبغب و پوست گردن
• خشکی، زبری و کاهش درخشندگی پوست
• نازک شدن پوست و نمایان شدن مویرگ‌ها

در این مرحله، محصولات مراقبت از پوست به تنهایی کافی نیستند. بسیاری از افراد برای جبران کمبود کلاژن، به مصرف مکمل خارجی کلاژن روی می‌آورند که می‌تواند به بازسازی بافت‌های پوستی و بهبود ظاهر آن کمک کند.

راه‌های پیشگیری و جبران کاهش کلاژن

1. اصلاح تغذیه
   افزایش مصرف مواد غذایی سرشار از ویتامین C، روی، پروتئین‌های حیوانی، اسیدهای چرب مفید و سبزیجات تیره‌رنگ، فرآیند تولید کلاژن را در بدن تقویت می‌کند.
2. محافظت از پوست در برابر نور خورشید
   استفاده روزانه از ضدآفتاب با SPF مناسب و اجتناب از آفتاب مستقیم به کاهش آسیب‌های UV کمک می‌کند.
3. ترک دخانیات و کاهش استرس
   کنترل استرس و پرهیز از دخانیات باعث تقویت عملکرد فیبروبلاست‌ها و حفظ سلامت پوست می‌شود.
4. استفاده از مکمل خارجی کلاژن
   یکی از روش‌های مؤثر برای جبران کاهش کلاژن، مصرف مکمل کلاژن است. این مکمل‌ها به‌صورت پودر، قرص یا شربت در دسترس هستند و معمولاً حاوی پپتیدهای هیدرولیزشده‌ای هستند که جذب بالایی دارند.

آیا مکمل کلاژن خارجی مؤثر است؟

تحقیقات علمی نشان داده‌اند که مصرف منظم مکمل خارجی کلاژن (به‌ویژه در دوزهای مشخص و ترکیب‌شده با ویتامین C) می‌تواند منجر به افزایش رطوبت پوست، کاهش چین‌وچروک، و بهبود قوام آن شود.
برندهای مطرحی در دنیا مانند Vital Proteins، Neocell، Solgar  و Zint انواع مختلفی از مکمل کلاژن خارجی را تولید می‌کنند که به‌طور خاص برای تقویت پوست، مو و ناخن طراحی شده‌اند.
نکته مهم انتخاب مکمل‌هایی است که از منابع معتبر دریایی یا گاوی استخراج شده‌اند، بدون افزودنی‌های غیرضروری، و دارای تأییدیه‌های بین‌المللی کیفیت باشند.

نتیجه‌گیری

کاهش کلاژن پوست یکی از عوامل اصلی پیری زودرس و کاهش زیبایی ظاهری است. اگرچه روند کاهش کلاژن با افزایش سن اجتناب‌ناپذیر است، اما با اصلاح سبک زندگی، تغذیه مناسب و استفاده از مکمل خارجی کلاژن می‌توان این روند را به‌طور مؤثری کنترل کرد.
مکمل کلاژن خارجی، به‌ویژه اگر از برندهای معتبر تهیه شود و در ترکیب با سایر مواد مؤثر مصرف شود، می‌تواند راهکاری ایمن و اثربخش برای حفظ سلامت پوست و بازگرداندن شادابی آن باشد.

منبع: مدیناست